Bằng chứng đầu tiên về cơ chế ngụy trang phòng thủ của thực vật

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Nhiều loài động vật như rắn, côn trùng và cá đã phát triển cơ chế ngụy trang để bảo vệ mình khỏi những cuộc tấn công của kẻ thù ăn thịt. Tuy nhiên, một nghiên cứu đăng trên tạp chí New Phytologist số ra gần đây lại phát hiện ra rằng các loài cây ở New Zealand cũng có cơ chế tương tự để bảo về chúng khỏi kẻ thù chim khổng lồ đã bị tuyệt chủng, đưa ra bằng chứng đầu tiên về cơ chế phòng thủ trong đời sống thực vật.

“Thực vật thường bị động vật ăn cỏ tấn công và đáp lại chúng đã phát triển nhiều cách phòng thủ chống lại kể thù như mọc gai hoặc tiết hóa chất độc,” nhà nghiên cứu dẫn đầu, T.sỹ Kevin Burns từ Đại học Victoria, Wellington, New Zealand nói. “Trong khi động vật thường dùng màu sắc để ẩn nấp kẻ thù săn mồi hay để tự vệ mình thì cho đến nay vẫn còn ít bằng chứng về cơ chế phòng thủ dựa vào màu sắc trên thực vật.”

Nhóm của T.sỹ Burns đã nghiên cứu lá của loài cây Araliaceae (P. crassifolius), một loài dị biến hình bản địa của New Zealand. Loài này đã trải qua nhiều biến đổi màu sắc kỳ lạ trong quá trình từ nảy mầm cho đến trưởng thành và nguyên nhân của những biến đổi này được cho là biện pháp phòng thủ chống lại một loài kẻ thù đã tuyệt chủng: chim Moa - loài chim giống đà điểu.

Trước khi con người có mặt trên New Zealand không có loài động vật có vú trên cạn bản địa nào, nhưng loài chim Moa, loài chim khổng lồ có họ hàng gần với đà điểu Phi Châu hiện đại và là kẻ thù số 1 của động vật ăn cỏ trong chuỗi thức ăn. Tuy nhiên Moa đã bị săn bắt đến tuyệt chủng cách đây 750 năm.

Loài cây Araliaceae có một vài cơ chế tự vệ mà nhóm nghiên cứu cho là có liên quan đến sự có mặt của loài chim Moa. Cây con có lá nhỏ hẹp trông có vẻ lốm đốm khi nhìn bằng mắt thường. Cây lớn hơn có lá lớn hơn và thon dài hơn có răng cưa như gai.

Những màu sắc lốm đốm trên lá cây non trông tương tự như lá hư làm cho chim Moa rất khó phân biệt. Kểu màu sắc bất thường này cũng giúp giảm nguy cơ bị sâu ăn viền lá và giúp lá cây ngụy trang chống lại ánh nắng mặt trời trong rừng.

Loài chim Moa cũng không có răng nên chúng nuốt lá bằng cách cho lá vào mỏ rồi lao đầu nhanh về phía trước. Những chiếc lá dài cứng của loài cây P. crassifolius chắc hẳn là Moa rất khó khăn mới nuốt nổi. Chiều cao cực đại thường thấy của loài chim Moa lớn nhất được biết đến là khoảng 300cm và khi cây P. crassifolius phát triển lên cao hơn mức này chúng lại ra lá có hình dáng, kích thước và màu sắc bình thường, không còn phòng thủ.

Để chứng minh các cơ chế tự vệ này có liên quan đến sự hiện diện của chim Moa, nhóm nghiên cứu đã so sánh lá cây Araliaceae với các mẫu lấy từ loài cây tương tự P. chathamicus, trên vùng đảo Chatham, cách New Zealand 800km về phía đông. Không giống như New Zealand, quần đảo này không có các loài gặm cỏ lớn như chim Moa nên loài cây này không có cơ chế phòng thủ giống Araliaceae.

“Các loài cây trên đảo Chatham thể hiện biến đổi hình thái ít hơn giữa giai đoạn cây non và cây trưởng thành,” Burns nói. “Nếu những biến đổi màu sắc này để đáp lại sự có mặt của chim Moa thì biến đổi đó sẽ giảm khi chim Moa biến mất.”

Thông tin tham khảo thêm: Biến đổi màu sắc cá thể trên loài cây trên đảo: Dấu hiệu của các loài chim ăn cỏ đã tuyệt chủng, New Phytologist, 2009: DOI 10.1111/j.1469-8137.2009.02926x

(Theo L.H (PhysOrg) // Sở KHCN Đồng Nai )

Các tin mới hơn :

• Sản xuất loại gạo có bổ sung thêm chất sắt
  Hiện nay, khoảng 3,5 tỷ người trên toàn thế giới ăn uống thiếu chất sắt, vậy nên việc bổ sung chất sắt vào các thực phẩm thông dụng là cách để phòng ngừa việc thiếu vi chất này. 
   (28/12/2009)
• Những trái cây bổ dưỡng của vùng nhiệt đới
  Có những loại hoa quả ở vùng nhiệt đới có công dụng rất tốt đối với sức khỏe mà bạn chưa từng nghe tới bao giờ như hạt cọ Acai chẳng hạn. Bên cạnh đó có những loại hoa quả nhiệt đới khác rất quen thuộc như ổi đu đủ xoài... nhưng chưa hẳn bạn đã biết hết tác dụng của các loại trái bổ dưỡng này. 
   (28/12/2009)
• Phát hiện hơn 250 loài thực vật quý hiếm
  Các chuyên gia của Vườn sinh vật Hoàng gia Kew, London, Anh, vừa phát hiện hơn 250 loài sinh vật mới chỉ trong vòng một năm qua. 
   (22/12/2009)
• Thực vật có nhiều lỗ khí: Niềm hy vọng mới
  Nhóm nghiên cứu Nhật Bản hôm nay cho biết: họ đã phát hiện ra phương pháp có thể làm cho lá thực vật có thể hấp thu được nhiều CO2 hy vọng một ngày nào đó có thể sử dụng để làm chậm quá trình ấm dần của Trái đất hơn thế có thể sản xuất thành thức ăn.
   (14/12/2009)
• Cây chuyển gen trong nền nông nghiệp bền vững
  Cây chuyển gen (viết tắt GM - genetically modified crop) là vấn đề còn gây rất nhiều tranh cãi, nên hay không nên. Vì vậy, một công trình nghiên cứu vừa công bố trên tạp chí uy tín của Mỹ (Science) rất được giới khoa học chú ý. Lần đầu tiên, người ta đã đề cập đến hiệu quả rất tốt đối với môi trường của bông và ngô GM ghép gen trừ sâu BT.
   (08/12/2009)

Các tin đã đưa :

• Cây càng lớn, hạt càng to
  Những loài cây cao lớn có xu hướng sinh ra hạt có kích cỡ bự hơn, một nghiên cứu mới xác nhận điều đó, song các nhà khoa học không biết tại sao. Trong một nghiên cứu lớn nhất thuộc loại này, Moles và nhóm cộng sự quốc tế đã tìm hiểu mẫu đại diện của 13.000 loài thực vật trên khắp thế giới. Họ lập biểu đồ dựa trên những kiến thức đã biết về mối quan hệ tiến hoá giữa các loài, nhằm xác định những thay đổi lớn nhất trong kích cỡ hạt theo thời gian.
   (18/12/2008)